Echtscheiding / Einde samenwoning

​

Algemeen

Uit elkaar gaan is nooit leuk. Maar het moet wel goed geregeld worden. Het maakt juridisch verschil of u getrouwd bent of een geregistreerd partnerschap heeft of niet. Hieronder komen alle aspecten rondom ‘uit elkaar gaan’ aan de orde.

​

 

      • Echtscheiding

Bij echtscheiding moet u altijd een advocaat inschakelen. Dat is zo in de wet bepaald.

Heeft u minderjarige kinderen, dan heeft u als ouders bij de beëindiging van het huwelijk of samenwoning ook de wettelijke verplichting een ouderschapsplan op te stellen.

​

Bij een scheiding moeten zaken geregeld worden als de verdeling van de zorg voor uw (eventuele) kinderen (omgangsregeling), het bepalen van een bedrag aan kinderalimentatie of partneralimentatie, de verdeling van de huwelijksgemeenschap (echtelijke woning, gemeenschappelijke boedel, schulden en vermogen) danwel de afwikkeling van de huwelijkse voorwaarden.

​

​

   • Ontbinding geregistreerd partnerschap

In tegenstelling tot echtscheiding hoeft een geregistreerd partnerschap niet altijd via de rechtbank ontbonden te worden. Bent u het samen eens dan is sprake van een beëindiging met wederzijds goedvinden. Als specialist kan ik voor u een overeenkomst opstellen. Hierin is opgenomen dat u  allebei het partnerschap wilt beëindigen en dat uw relatie duurzaam ontwricht is. Verder worden in deze overeenkomst, net als bij een echtscheiding, rechten en plichten geregeld zoals alimentatie en de verdeling van de bezittingen.

 

Komt u er samen niet uit dan loopt de procedure via de rechter. Ook in die situatie kunt u samen kiezen voor mediation of ieder een eigen advocaat inschakelen.

 

Ook als er minderjarige kinderen zijn, moet het geregistreerd partnerschap via de rechter worden ontbonden.

Hierbij is ook een ouderschapsplan vereist.

 

Vormen van uit elkaar gaan

 

Er zijn verschillende mogelijkheden om een echtscheiding of een ontbinding van het geregistreerd partnerschap te regelen

 

• op gemeenschappelijk verzoek

• via mediation (zie het kopje Mediation)

• op tegenspraak (ook wel: eenzijdig verzoek tot echtscheiding)

• scheiding van tafel en bed

 

Welke manier voor u het beste is, is afhankelijk van de wijze waarop u en uw (ex-)partner met elkaar communiceren en of u nog samen afspraken kunt maken over de gevolgen van de echtscheiding / ontbinding van het geregistreerd partnerschap. 

 

Vormen van uit elkaar gaan, nader toegelicht

 

• Echtscheiding op gemeenschappelijk verzoek:

Dit is de snelste en tevens goedkoopste manier om te scheiden. Zolang u nog in onderling overleg afspraken kunt maken over de gevolgen van de echtscheiding.

 

De afspraken die u samen maakt worden vastgelegd in:

• een ouderschapsplan (als er minderjarige kinderen zijn);

• een convenant (vaststellingsovereenkomst).

 

Daarna stel ik voor u samen een verzoekschrift tot echtscheiding op en dien deze tezamen met het ouderschapsplan en convenant in bij de rechtbank.

 

U heeft dus samen één advocaat die namens u beiden het echtscheidingsverzoek indient. Er vindt dan geen mondelinge behandeling bij de rechtbank plaats en de rechter doet uitspraak op basis van de stukken.

 

Daarna bent u echter nog niet gescheiden. Het huwelijk is pas ontbonden als de uitspraak van de rechter (de zogeheten echtscheidingsbeschikking) is ingeschreven in de daartoe bestemde registers van de burgerlijke stand van de gemeente waar u bent gehuwd. Normaal gesproken kan dat pas nadat de termijn om in hoger beroep te komen (3 maanden) is verstreken. Indien beide partijen echter een akte van berusting tekenen hoeft deze termijn van 3 maanden niet te worden afgewacht.

 

• Echtscheiding via mediation:

Onder het kopje Mediation treft u alle informatie aan over echtscheiding via mediation. U kunt  hiertoe zelf beslissen maar het kan ook zijn dat de rechter u in een procedure alsnog tot mediation tracht te bewegen als hij daartoe mogelijkheden ziet.

 

• Echtscheiding op tegenspraak:

Een gezamenlijk verzoek tot echtscheiding of mediation  is niet altijd mogelijk. Bijvoorbeeld als sprake is van een verstoorde verstandhouding of wanneer de standpunten zo ver uiteen liggen dat er geen overeenstemming meer mogelijk is. In dat geval kunnen partijen zich het best ieder tot een eigen advocaat wenden. Deze advocaat zal de belangen van zijn/haar cliënt behartigen en het echtscheidingsproces begeleiden.

 

Uw advocaat zal namens u een verzoekschrift indienen. De andere partij kan hiertegen verweer voeren. Dit kan tegen de echtscheiding zelf of tegen de gevraagde nevenvoorzieningen, zoals bijvoorbeeld de verzochte alimentatie.

Als u minderjarige kinderen heeft moet ook in dit geval een ouderschapsplan worden ingediend. Als dit om wat voor reden niet mogelijk blijkt te zijn, moet aan de rechter worden toegelicht waarom dat

niet is gelukt.

 

Gedurende de echtscheidingsprocedure kunnen voorlopige voorzieningen worden getroffen. Deze voorlopige voorzieningen hebben (zoals de naam al aangeeft) een voorlopig karakter. Het gaat bijvoorbeeld vaak over de vraag aan wie de kinderen voorlopig worden toevertrouwd, over een voorlopige kinderalimentatie of partneralimentatie of het voortgezet gebruik van de echtelijke woning. Deze voorlopige voorzieningen gelden voor de duur van de echtscheidingsprocedure.

Het verzoek om voorlopige voorzieningen wordt meestal binnen drie weken na indiening door de rechtbank behandeld. Wanneer de voorzieningenrechter een uitspraak doet, moet het echtscheidingsverzoek vervolgens binnen 4 weken na de datum worden ingediend, anders verliezen de voorlopige voorzieningen hun kracht.

Bij echtscheiding op tegenspraak vindt altijd een mondelinge behandeling plaats. De mondelinge behandeling in familiezaken betreft een behandeling met gesloten deuren. Dit betekent dat er geen publiek aanwezig is bij de zitting. In de zittingzaal zijn aanwezig de rechter en de griffier, u en uw advocaat, de wederpartij en zijn of haar advocaat. Soms is er ook een vertegenwoordiger van de Raad voor de Kinderbescherming aanwezig.

De rechter moet minderjarigen vanaf twaalf jaar in de gelegenheid stellen hun mening kenbaar te maken. Kinderen vanaf twaalf jaar krijgen daarvoor een uitnodiging van de rechtbank. Uw kind wordt dan gehoord door de rechter, samen met de griffier, buiten aanwezigheid van de ouders of advocaten. Uw kind hoeft niet naar de rechtbank te komen als hij of zij niet wil, maar kan in plaats daarvan ook een briefje aan de rechtbank schrijven. De mening van het kind is belangrijk maar niet doorslaggevend. De rechter geeft een beslissing in het belang van het kind.

 

De beslissing van de rechter wordt neergelegd in een echtscheidingsbeschikking. Deze beschikking wordt gemiddeld zes weken na de mondelinge behandeling gegeven, maar dat verschilt per rechtbank.

 

Ook in deze situatie bent u daarna nog niet gescheiden. Het huwelijk is pas ontbonden als de uitspraak van de rechter (de zogeheten echtscheidingsbeschikking) is ingeschreven in de daartoe bestemde registers van de burgerlijke stand van de gemeente waar u bent gehuwd. De ambtenaar van de burgerlijke stand schrijft de beschikking pas in als zeker is dat er geen hoger beroep is ingesteld.

De hoger beroep termijn bedraagt drie maanden. Indien er wel hoger beroep wordt aangetekend, moet de uitspraak van het hof worden afgewacht.

Als de beschikking in kracht van gewijsde is gegaan (er staat dan geen rechtsmiddel meer open) moet de beschikking binnen zes maanden worden ingeschreven, anders verliest de beschikking haar kracht.

 

• Scheiding van tafel en bed:

Deze vorm van scheiding toont veel overeenkomsten met de gewone echtscheiding en wordt nog gekozen door echtgenoten die op religieuze gronden geen echtscheiding wensen.  Dit komt echter niet zo vaak meer voor sinds de samenwoningsverplichting tijdens huwelijk is komen te vervallen.

Door een scheiding van tafel en bed blijft het huwelijk in stand.

 

Er dient een (partner)alimentatieregeling te worden vastgesteld en er dient (als er minderjarige kinderen zijn) een ouderschapsplan te worden ingediend samen met het verzoek tot scheiding van tafel en bed. Ook de huwelijksgemeenschap eindigt door scheiding van tafel en bed.

Een andere partner huwen mag niet; samenwonen mag wel.

 

De scheiding van tafel en bed kan worden beëindigd door verzoening of door ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed. Dit kan op gemeenschappelijk of eenzijdig verzoek. In dat laatste geval stelt de wet een minimumtermijn van drie jaar. Deze termijn begint te lopen vanaf de dag dat de uitspraak tot scheiding van tafel en bed in het huwelijksgoederenregister is ingeschreven.

Deze termijn kan op verzoek van een echtgenoot worden bekort tot minstens een jaar indien de andere echtgenoot zich schuldig maakt aan wangedrag. Voor een verzoek tot ontbinding van het huwelijk na scheiding van tafel en bed geldt geen wachttijd indien het verzoek gezamenlijk wordt gedaan.

​

​

   • Einde samenwoning

Als u een samenlevingsrelatie heeft en niet bent getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft, is uit elkaar gaan juridisch anders geregeld dan wanneer u wel getrouwd bent. Er is dan sprake van een samenwoning, al dan niet geregeld met een (notarieel) samenlevingscontract.

 

U heeft geen samenlevingscontract: aan de verbreking van de samenleving op zich zijn geen bijzondere voorwaarden of eisen gesteld. Een aangetekende brief aan uw partner is voldoende om de samenleving te verbreken. Iedere partner behoudt de eigen goederen en schulden.

 

U heeft wel een samenlevingscontract: zie hierna. De vermogensrechtelijke gevolgen van de verbreking van de samenleving hangen af van de inhoud van het samenlevingscontract. Bent u zich ervan bewust dat de inhoud van samenlevingscontracten zeer uiteen kunnen lopen.  Toch kan in zijn algemeenheid wel een aantal aandachtspunten genoemd worden.

 

In beide situaties geldt:

 

• Als er sprake is van minderjarige kinderen bestaat -net zoals bij echtscheiding- de wettelijke verplichting een ouderschapsplan op te stellen. Daarin regelt u tenminste het gezag, de omgang en de alimentatie. Elders op mijn site vindt u meer informatie over het ouderschapsplan.

• Vaak zal er naast de verbreking van de samenleving een aantal andere juridische zaken geregeld moeten worden. Zie hierna.

 

 

Waar kunt u zoal mee te maken krijgen bij einde samenleving?

Naast het hierboven al genoemde ouderschapsplan kunt u denken aan:

 

• beëindiging samenlevingscontract;

• verdeling gemeenschappelijke koopwoning;

• gemeenschappelijk bezit of schuld;

• partneralimentatie;

• kinderalimentatie;

• pensioen.

 

Wat en hoe kunt u het regelen

• beëindiging samenlevingscontract

Als partners de  samenwoning verbreken dient het samenlevingscontract beëindigd te worden. Hoe dit moet, is bepaald in het samenlevingscontract.

 

Uit een samenlevingscontract kunnen verplichtingen voortvloeien zodra het contract beëindigd wordt. Ik adviseer u om in een (beëindigings)overeenkomst vast te leggen welke afspraken u gemaakt heeft over bijvoorbeeld de volgende onderwerpen. Uiteraard kunt u bij mij terecht voor deskundig maatwerk, advies en hulp.

 

• verdeling gemeenschappelijke koopwoning

U heeft geen samenlevingscontract:  Een koopwoning die op beider naam staat moet (naar rato van de eigendomsverhouding) verdeeld worden. Dat kan gerealiseerd worden door:

 

• de ene partner neemt tegen betaling het deel van de andere partner over;

• verkoop van de woning, waarna de opbrengst of het verlies (!) gedeeld worden.

 

Als de ene partner eigen geld geïnvesteerd heeft in de woning, heeft die partner recht op terugbetaling van dat geld door de andere partner.

 

Komt u samen niet uit de waardebepaling van de woning, dan zal de rechtbank een taxateur benoemen, die een bindend advies uitbrengt. De kosten van dit advies komen voor uw rekening. Ik kan u als ervaren advocaat in deze procedure begeleiden.

 

Als beide partijen de woning alleen kunnen financieren moet u afspreken wie na de beëindiging van de relatie in de woning mag blijven wonen. Eventuele kinderen spelen bij deze kwestie ook een rol. Kunt u het beiden niet eens worden dan moet een procedure voor de rechtbank uitkomst bieden. Daarvoor dient u een advocaat in te schakelen. De rechter is in een dergelijk geval snel geneigd om de woning dan toe te kennen aan de ouder die de woning kan betalen en ook de hoofdzorg voor de kinderen heeft.

 

U heeft wel een samenlevingscontract:

Als in het samenlevingscontract afspraken zijn gemaakt over de verdeling van de woning dan gelden die afspraken. Is dat niet het geval dan dient gehandeld te worden als hierboven beschreven.

 

• gemeenschappelijk bezit of schuld

U heeft geen samenlevingscontract: iedere partner behoudt zijn eigen zaken en als een partner schulden heeft, kan de ander daar niet op worden aangesproken. Ieder is dus aansprakelijk voor zijn eigen schulden. Heeft u een gezamenlijke bankrekening dan moet het saldo hiervan verdeeld worden.

Over wat u verder nog meer gezamenlijk heeft aangeschaft moet u het samen eens worden over de verdeling.

 

U heeft wel een samenlevingscontract: vaak zijn in het samenlevingscontract al bepalingen opgenomen over het vermogen na beëindiging van de samenwoning. Wat partners gezamenlijk hebben aangeschaft kan gemeenschappelijk bezit zijn, tenzij daar andere afspraken over gemaakt zijn in het samenlevingscontract. Als u het met elkaar eens bent hoe de zaken verdeeld worden kunt u dit vastleggen in een (beëindigings)overeenkomst. Bent u het niet met elkaar eens dan kunt u zich tot de rechter wenden.

 

• partneralimentatie

Als u niet bent getrouwd of een geregistreerd partnerschap heeft, bestaat er geen wettelijke verplichting uw ex-partner ook na de beëindiging van de relatie te onderhouden.

 

• kinderalimentatie

De vaststelling van de hoogte van de kinderalimentatie gebeurt op dezelfde manier als bij een echtscheiding. Elders op deze site vindt u meer informatie over alimentatie.

​

• pensioen

U heeft geen samenlevingscontract: er bestaat geen wettelijk recht op een deel van het tijdens de samenwoning opgebouwde ouderdomspensioen van de partner.

 

U heeft wel een samenlevingscontract: vaak staan hierin bepalingen of partners voor elkaar pensioen gaan opbouwen en hoe dit pensioen moet worden verdeeld bij beëindiging van de relatie.

De meeste pensioenfondsen kennen voor ongehuwd samenwonenden een partnerpensioen.

In de meeste pensioenreglementen is bepaald dat er een verklaring door beide partners moet worden ondertekend waarin de duur van de samenleving blijkt. Tot en met 31 december 2007 had de meeverzekerde partner bij beëindiging van de relatie geen rechten op verdeling van pensioenrechten. Met ingang van 1 januari 2008 is in de Pensioenwet een bepaling opgenomen op grond waarvan de niet-pensioenopbouwende partner recht heeft op het partnerpensioen.